Në zonën e Kelmendit në lartësinë e Lëpushës për më shumë se 70 vite kultivohet një specie e veçantë e lakrës së kuqe.
Fara e kësaj perimeje është ruajtur dhe trashëguar brez pas brezi për t’u mbjellë në këto toka.
Sipas të dhënave ku bazohet AgroWeb.org, kjo bimë aktualisht zë rreth 10-15% të tokave të mbjella me lakër.
Lakra e kuqe e Lëpushës, siç njihet edhe në këto zona, i përket familjes Brassica oleracea convar rubra.
Ajo është cilësuar si një kultivar i rrallë i cili së fundmi është future në listën e specieve të rrezikuara për zhdukje.
Një nga arsyet kryesore të rrezikimit të saj është se kjo lakër mbillet nga një numër i reduktuar fermerësh.
Gjithashtu rezulton se prej shumë vite nuk është punuar për seleksionimin dhe prodhimin e farës së saj.
Gjithsesi kjo perime është një ndër më të veçantat autoktone që rritet në zonën e Alpeve të Shqipërisë.
Kushtet e kultivimit të Lakrës së Kuqe të Lëpushës
Mbillet në ngastra të sheshta, me ekspozicion nga dielli, toka të thella e të pasura me lëndë organike, dhe me mundësi ujitjeje.
Pas përgatitjes së mirë të tokës, mbillen fidanët me kunj.
Mbjellja bëhet me rreshta me largësi 50-60 cm dhe bimët në rresht 25-30 cm.
Kryhen ujitje, plehërime dhe prashitje e bimëve në hapësirën në mes rreshtave.
Bima ka zhvillim mesatar, me masë gjethore me ngjyrë të purpurt.
Gjethet kanë nervaturë të theksuar, gjë që i jep edhe veçantinë dhe i bën të dallueshme nga lakrat e tjera.
Formon koka me madhësi mesatare 1,5 – 2,5 kg, të rrumbullakëta, lehtësisht eliptike, të ngushta në bazë e më të gjera në majë, me ngjyrë të purpurt.
Mund të qëndroj në fushë deri nga fillimi i muajit Nëntor, më tej kokat vilen e ruhen në shtratifikim në tokë ose në hangarë, për konsum dimëror.
Në varësi të mikro-zonave klimatike, farat mbillen nga mesi muajit Mars dhe në fillim të Prillit.
Fidanët kalohen në fushë gjatë muajit Maj.
Prodhimi fillon në fund të Gushtit.
Kjo lakër është mesatarisht e qëndrueshme ndaj sëmundjeve dhe dëmtuesve.
Ama nga specialistët është vlerësuar se nuk ka lidhje të rregullt të kokave dhe ndër vite ka humbur vlerat prodhuese.
Shkaku kryesor është pikërisht neglizhimi i seleksionimit dhe prodhimit të farës.
Preferohet për konsum të freskët në familje dhe për tregun lokal./AgroWeb.org
