Sulmet e Rusisë mbi Ukrainë kanë krijuar një krizë të paprecedentë çmimesh në të gjithë botën sidomos për artikujt ushqimorë, por më të ekspozuara nga këto goditje janë vendet të varfra dhe ato në zhvillim si Shqipëria.
Drejtoresha e Menaxhimit të Politikave të Zhvillimit në Bankën Botërore, Mari Elka Pangestu tha se, kriza e çmimeve që po kalojmë nuk është e paprecedente dhe këshilloi secilin shtet kudo në botë (edhe Shqipërinë ) se si duhet të veprojë për të ulur dëmet që mund të krijojë kjo situatë në shtresat e varfra.
Shqipëria, si një ndër vendet me nivelin më të lartë të varfërisë ne Europë sipas Bankës (mbi 32% e popullsisë jetojnë me më pak se 5,5USD në ditë, kufiri relativ i varfërisë) do të jetë edhe më e prekur nga kriza e çmimeve. Sipas zyrtares së lartë të BB-së, shtetet duhet të ndjekin kryesisht katër rrugë për të reduktuara pasojat e çmimeve të larta.
Së pari, mbani të forta lidhjet tregtare të ushqimeve
Duke mësuar nga përvoja, shtetet dhe organizatat ndërkombëtare duhet të qëndrojnë përsëri të bashkuara në angazhimin e tyre për të mbajtur në normalitet tregtinë normale të ushqimeve. G7 u ka bërë thirrje të gjitha vendeve që të mbajnë të hapura tregjet e tyre ushqimore dhe bujqësore dhe të ruhen nga çdo kufizim i pajustifikuar në eksportet e tyre.
Së dyti, familjet e varfra duhet të marrin mbështetje financiare ekstra
Duhet të mbështeten konsumatorët dhe familjet e cenueshme nga rritja e çmimeve përmes ndihmave financiare të menjëhershme. Zyrtarja e lartë bën thirrje se, në këto momente është e domosdoshme të zgjerohen programet e mbrojtjes sociale që zbusin goditjen për konsumatorët.
Jo vetëm disponueshmëria e ushqimit, por edhe përballueshmëria e ushqimit është një shqetësim veçanërisht në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme si Shqipëria, ku njerëzit priren të shpenzojnë një pjesë më të madhe të të ardhurave të tyre për ushqim sesa në vendet me të ardhura të larta.
Shumë prej familjeve në vendet ku shpenzohet më shumë për ushqime po shkurtonin shpenzimet edhe para luftës për shkak të të ardhurave të reduktuara dhe rritjes së çmimeve të ushqimeve. Në një mjedis me burime të kufizuara, qeveritë duhet t’i japin përparësi mbështetjes për familjet më të cenueshme, sugjeron Pangestu.
Së treti, mbështetja e fermerëve
Ndërsa rezervat globale të ushqimit janë të mjaftueshme tani, Banka Botërore lajmëron se duhet të mbrohen dhe të rriten të korrat e sezonit të ardhshëm duke ndihmuar prodhuesit e ushqimit që po përballen me një rritje të mprehtë të inputeve, duke përfshirë kostot e plehrave.
Qeveritë duhet të heqin barrierat e tregtisë së inputeve dhe të fokusohen në përdorimin më efikas të plehrave. Qeveritë duhet të rishikojnë me rritje politikat e shpenzimeve publike për të mbështetur më mirë fermerët. Këto masa sigurojnë rritjen e prodhimit për gjashtë muajt e ardhshëm.
Ekspertja e lartë e Bankës thotë se, është koha që të investohet më shumë në Kërkim dhe Zhvillimin Bujqësor. Përshkallëzimi i sapolindur i shkencës për aplikimin e biofertilizuesve, më pak të varur nga lëndët djegëse fosile sesa plehrat sintetikë, do të rriste opsionet e qëndrueshme për fermerët.
Së katërti, të rritet siguria ushqimore
Kriza e ekonomike e 2008, pandemia Covid-19 dhe tani lufta po tregojnë se sa e rëndësishme është siguria ushqimore. Pavarësisht kapacitet monetar, fuqisë ekonomikë dhe pozicionit gjeografik vendet në të gjithë botën duhet të punojnë në mënyrë sistematikë për sigurinë ushqimore të vendit të tyre.
Vetëm në dy vitet e fundit, Banka Botërore ka ofruar mbështetje të konsiderueshme për masat e sigurisë ushqimore, rreth 17 miliardë dollarë në vit, nga 12 miliardë dollarë mesatarisht në tre vitet e mëparshme, kryesisht për bujqësinë dhe masat e mbrojtjes sociale.
“Sistemet ushqimore të transformuara mund të bëhen një gur themeli i zhvillimit të gjelbër, elastik dhe gjithëpërfshirës, duke avancuar shëndetin e njerëzve, ekonomive dhe planetit.” , tha Pangestu.
Në planin afatgjatë, qeveritë, bizneset private dhe partnerët ndërkombëtarë duhet të punojnë drejt sistemeve të prodhimit më produktiv, më efikas, me të larmishëm dhe ushqyese për të garantuar sigurinë e ushqimit dhe ushqimit përballë edhe të rreziqeve të klimës në rritje, konflikteve dhe rreziqeve ekonomike.
Kanalizimi shpenzimeve publike, mobilizimi i fondeve private dhe investimi në inovacion dhe Kërkim dhe Zhvillim do të jetë çelësi për të prodhuar ushqim më i larmishëm për një popullsi në rritje, me më pak ujë dhe plehra, duke kufizuar ndryshimin e përdorimit të tokës dhe emetimet e gazit.
Për shkak se Ukraina dhe Rusia përbëjnë mbi një të katërtën e shitjeve vjetore të grurit në botë, lufta ka çuar në një rritje të konsiderueshme të çmimit të ushqimit, jo vetëm grurit, por edhe elbit, misrit dhe vajit ushqimor, të cilat eksportohen më së shumti nga dy vendet në luftë.
Sado shqetësuese të jenë këto tendenca, nuk është koha për panik. Këtu është një fakt që mund t’ju habisë: rezervat globale të orizit, grurit dhe misrit – tre produktet kryesore në botë – mbeten historikisht të larta, thotë zyrtarja e BB-së.
Burimi: Revista Monitor
