Në Shqipëri, prej një muaji ndalimi i qeseve plastike njëpërdorishme ka bërë që qytetarët dhe tregtarët të sensibilizohen dhe të shmangin përdorimin e tyre.
Në tregje, markete apo dyqanet e lagjeve deri tek qendrat tregtare, qeset e dikurshme janë zëvendësuar me alternativa të reja.
Synimi është mbrojtja e shëndetit dhe mjedisit.
Për të përforcuar sensibilizimin në masën më të gjerë, vet kryeministri Rama ka paralajmëruar aktivizimin e gjobave nga 1 korriku, me qëllim përdorimin në shkallën 100 % të qeseve prej letre në vend të atyre plastike.
Por a duhet ta ndalojmë përdorimin e qeseve plastike dhe pse?
Përgjigja e thjeshtë është po! Çanta plastike, çantat e prodhimit dhe çantat ushqimore janë një pjesë e panevojshme e jetës sonë. Para shpikjes së tyre në vitin 1959, njerëzit nuk kishin nevojë për qese plastike për të bërë pazar. Ironikisht, qeset plastike ishin menduar si zgjidhje ndaj shpyllëzimit për qeset e letrës. Ideja fillestare e qeseve plastike ishte që ato të ripërdoreshin dhe njerëzit t’i sillnin përsëri në dyqane pa pushim, ndryshe nga qeset e letrës.
Natyrisht, me kalimin e kohës, koncepti i qeseve plastike që shpëtojnë mjedisin u prish dhe ne jemi të ndërgjegjshëm ndaj ndikimeve mjedisore të ndotjes plastike.
Cilat janë efektet e dëmshme të qeseve plastike?
Ka disa nivele për t’iu përgjigjur kësaj pyetjeje. Por fillojmë me më të thjeshtën – bollëkun e mbetjeve plastike. Kjo është veçanërisht e vërtetë kur bëhet fjalë për plastikë njëpërdorimshme. Me kalimin e viteve që kur janë prezantuar artikujt plastikë me një përdorim, sasia e plastikës së prodhuar është rritur në mënyrë eksponenciale pasi më shumë aspekte të jetës sonë përshtaten me artikujt plastik me një përdorim. Ajo që dikur ishte vetëm një sasi e vogël qesesh plastike për të ndihmuar në frenimin e përdorimit të qeseve prej letre, është rritur në atë që për shumicën e njerëzve duket si një domosdoshmëri gjatë udhëtimit të tyre për blerje.
Qeset plastike përdoren mesatarisht 12 minuta para se të hidhen dhe harrohen. Një qese plastike i duhen deri në 1000 vjet për t’u degraduar, që është një mënyrë në të cilën plastika në fakt nuk shpërbëhet, por në vend të kësaj kthehet në mikroplastikë që vazhdon të ndotë mjedisin. Tani imagjinoni miliona qese që po përdoren në mbarë botën çdo minutë duke u depozituar në landfill. Kjo është një sasi e tepruar e mbetjeve plastike.
Për të ndryshuar mënyrën tonë të jetesës kur është shpallur ligji për ndalimin e qeseve plastike, është dy herë më e rëndësishme që të mendojmë për zgjedhjet alternative. Për të shmangur përkeqësimin e mbetjeve tona, ne duhet të vlerësojmë opsionet e reja dhe të zgjedhim alternativat më miqësore me mjedisin por gjithashtu edhe për shëndetin tonë.
*Samel Kruja, eksperte për çështjet e mjedisit. Ky artikull i bashkohet fushatës së ndërgjegjësimit mbi shmangien e përdorimit të qeseve plastike, mbështetur nga UNICEF dhe Ministria e Turizmit dhe Mjedisit.
